ગુણવત્તા સંચાલન વિષેના લેખ અને બ્લૉગ્સનો બ્લૉગોત્સવ - જાન્યુઆરી, ૨૦૧૪

ગુણવત્તા સંચાલન વિષેના લેખ અને બ્લૉગ્સના બ્લૉગોત્સવનાંજાન્યુઆરી, ૨૦૧૪ સંસ્કરણમાં આપનું હાર્દિક સ્વાગત છે.

આ બ્લૉગોત્સવનાં પહેલાં વર્ષમાં આપણે વધારેમાં વધારે વિવિધતા મળે તે રીતે બ્લૉગ્સ કે લેખો જોતાં હતાં. મોટા ભાગના લેખો ગુણવત્તાની તકનીકી બાજૂઓને રજૂ કરતા હતા, પરંતુ તે સાથે ગુણવતા વ્યવસાય કે વિષય ઉપરાંત વિચારધારા તરફ પણ દિશાનિર્દેશ કરતા લેખ કે બ્લૉગ પણ આપણે આવરી લેતાં હતાં. શરૂઆતના થોડા સમય બાદ આપણે ગુણવટા ક્ષેત્રે ખાસ પ્રદાન કરી રહેલ રાષ્ટ્રીય કે આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ, ASQ વિડીયો, ASQ Influential Voice અને જ્હૉન હન્ટરના Management Improvement Carnivals જેવા નિયમિત વિભાગો પણ ઉમેર્યા હતા.

વર્ષ ૨૦૧૪ માટે આપણે કોઇ એક ચોક્કસ વિષય વિષેના જ લેખો કે બ્લૉગ્સ કે સાઈટ્સને પણ આવરી લેવાનું વિચાર્યું છે.

આ માસના આ બ્લૉગોત્સવ સંસ્કરણમાં આપણે "ગુણવત્તાની પડતર-કિંમત (Cost of Quality) વિષયને વિગતે જોઇશું.

• ગુણવત્તા ખર્ચ - પ્રક્રિયા સુધારણા પ્રયત્નોના સંદર્ભે ગુણવત્તા ખર્ચ (કે ગુણવત્તાની પડતર કિંમત)ગુણવત્તાને લગતા તમામ ખર્ચાઓ કે ખામીઓને નક્કર આંકડાઓમાં મૂકવા માટેનું સાધન કહી શકાય. 
• ગુણવત્તાનું પડતર ખર્ચ - અગણિત અને ન દેખાતી વિગતો જ મોટે ભાગે સામાન્ય અને ભવ્ય વચ્ચેનો તફાવત બની રહે છે. 

               ગુણવત્તાનાં ખર્ચ(CoQ)નાં મૂળ ઘટકો - અહીં દર્શાવેલ ચિત્રમાં ગુણવત્તા ખર્ચના ચાર મુખ્ય વર્ગ અને તેમનાં ઉદાહરણો દર્શાવ્યાં છે.

 

આ ચાર વર્ગ આ મુજબ છે -

Ø નિવારણના ખર્ચા
Ø મુલવણીના ખર્ચા
Ø આંતરીક નિષ્ફળતાઓના ખર્ચા
Ø બાહ્ય નિષ્ફળતાઓના ખર્ચા

• ગુણવત્તા પડતર કિંમત - વ્યાખ્યા - મેથ્યુ લીટલફીલ્ડ

સહુથી ઉચ્ચ સ્તરે, ગુણવત્તાની પડતર કિંમતનાં સમીકરણમાં બે શબ્દસમૂહ જોવા મળે છે: સારી ગુણવત્તાની પડતર કિંમત (CoGQ) અને નબળી ગુણવત્તાની પડતર કિંમત (CoPQ. આને નીચેનાં સમીકરણ વડે સમજી શકાશે :

CoQ = CoGQ + CoPQ 

• ગુણવત્તા પડતર કિંમત (COQ)

ગુણવત્તાની પડતર કિંમત આ ખર્ચાઓનો સરવાળો છે :

§ જરૂરીયાતો સાથેની બીનસમાનુરૂપતા નિવારવામાટેનાં રોકાણ.

§ પેદાશ કે સેવાની જરૂરીયાતો સાથેની સમાનુરૂપતાની મુલવણી

§ જરૂરીયાતોને પહોંચી ન વળવું.

• LNS Researchની ‘Cost of Quality’ શ્રેણીના લેખો 
• QualityAmerica.comપર આ વિષય પર ઘણા લેખ છેઃ 

§ Cost of Quality વિહંગાલોકન - Handbook for Quality Management (2000, QA Publishing, LLC)માંથી ટુંકાવીને - લેખકઃ Thomas Pyzdek - અહીં અન્ય આ લેખોની જોડાણ સાંકળો પણ જોવા મળશે:

o Goal of Quality Cost System
o Strategy for Reducing Quality Costs
o Management of Quality Costs
o Cost of Quality Examples
o Use of Quality Costs
o Benefits of Quality Cost Reduction

• Using Cost of Quality to Improve Business Results -CRC Industriesએ ગુણવત્તાના ખર્ચ પર સુધારણાના પ્રયત્નો કેન્દ્રીત કર્યા પછી નીષ્ફળતા પાછળના ખર્ચને વેચાણની ટકાવારીના સંદર્ભમાં સારો એવો ઘટાડો કર્યો છે, જેને પરિણામે લાખો રૂપિયાની બચત શક્ય બની છે. 
• Cost of Quality: Why More Organizations Do Not Use It Effectively- જે સંસ્થાઓમાં ગુણવત્તાના ખર્ચાઓ પર નજર નથી રાખવામાં આવતી તેના માટે ગુણવત્તા વ્યવસ્થાપકો સંચાલન મંડળના ગુણવત્તા નિયમન માટેના ટેકાનો અભાવ,COQ પર નજર રાખવા માટે જરૂરી સમય અને તેની પાછળનો ખર્ચ,આધાર-માહિતી આંકડા પર નજર રાખવા માટે જરૂરી આવડતનો અભાવ અને ખર્ચાઓના મૂળભૂત આધાર-માહિતી આંકડાની કમીને કારણભૂત ગણાવે છે. 
• The Tip of the Iceberg- નબળી ગુણવત્તાનાં ખર્ચ પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરતી Six Sigma પહેલને કારણે વ્યવસ્થા મંડળ વધારે સારો ગ્રાહક સંતોષ અને નફો રળી લઇ શકે છે. 
• Cost of Quality (COQ): Which Collection System Should Be Used?- આ લેખ વિવિધ ઉપલબ્ધ COQ તંત્રવ્યવસ્થાઓ અને તેમના ફાયદાઓ અને ગેરફાયદાઓની ચર્ચા કરે છે. 
• Cost of Quality CoQ –સંજીવ ધવન@ TQM School
• Total Cost of Quality for the Total Picture- CoQ મૉડેલ, જે આર્થિક સમાનરૂપતા મૉડેલ તરીકે પણ ઓળખાય છે, વડે આપણને ગુણવત્તાનાં સક્રિયાત્મક સંચાલન સાથે વધતા જતા ખર્ચાઓની સામે ગુણવત્તાના સુધારની સાથે ઘટતા જતા ખર્ચાઓને સરખાવી બતાવે છે. 
• The Tip of Iceberg –લેખક - જોસેફ દફૉ - ગુણવત્તાના હિસાબ રાખતી વખતે સામાન્યતઃ છૂપાયેલી રહેતા નબળી ગુણવત્તાના ખર્ચાઓને ન ભૂલશો. 
• Influence of Quality Costs on Achieving the Quality Goals - પ્રાવીદીક પ્રીદાર્ગ 
• Cost of Quality as Driver of Continuous Improvement – રૉજર ઇ ઑલ્સન 
• Triarchy Press - Audit Your Cost of Quality - એન્ડ્ર્યુ કૅરી – વ્યય, ફરીથી કરવા પડતાં કામ અને બીનજરૂરી ખર્ચાઓની માર્ગદર્શક રૂપરેખા 
• A Review of Research on Cost of Quality Models and Best Practices –આદ્રીઆ શીફ્ફૌએરોવા, વીન્સ થોમ્સન – આ લેખ ગુણવત્તા પડતર ખર્ચ નક્કી કરવા માટેના વિવિધ અભિગમોનાં પ્રકાશીત સાહિત્યની મોજણીને રજૂ કરે છે અને તેમની સફળતા વિષે રજૂઆત પૂરી પાડીને ગુણવત્તા પડતર કિંમત (CoQ)ની અલગ અલગ પદ્ધતિઓને વધારે સારી રીતે સમજવામાં મદદ કરે છે. 
• Slideshare ગુણવત્તાની પડતર કિંમતના સંદર્ભે ૫૦,૩૯૪ પરિણામો બતાવે છે. 

o Presentation from 2011 Quality Conference of the Carolinas - રજૂઆતકર્તા - માર્ક લક્લૅર

હવે આપણે આપણી સ્થાપિત થઇ ચૂકેલ પ્રથા પ્રમાણે અન્ય લેખો જોઇએ.

'ઉદ્દેશ દ્વારા સંચાલન' ઉત્કૃષ્ટતાને રૂંધે છે? \ Does Management By Objectives Stifle Excellence? - John Dyer, President, JD&A -- Process Innovation Company

આડેધડ નક્કી કરેલાં લક્ષ્ય મોટે પાયે સુધારણા કરી શકવાની ક્ષમતાને અવરોધી શકે કે પછી સાવ બીનજરૂરી સુધારણા પ્રવાહો તરફ વાળી નાખી શકે છે.

તંત્ર વ્યવસ્થા ક્યારે હાવી બને.. અથવા ક્યારે ન બને? \ When Systems Rule…And When They Don’t - Mathew E, May @ EditInnovation

હું વિચારું છું કે તંત્ર વ્યવસ્થા કેટલી હદ સુધી વણસી શકે, અને કોઇ નિષ્ઠાવાન વ્યક્તિ એ વણસેલી તંત્ર વ્યવસ્થા સામે કેટલું ટકી શકે...તેમાં પણ જો કાર્યમંચ સમથળ ન હોય ત્યારે. ખાસ તો જ્યારે આપણે જે તંત્ર વ્યવસ્થાની સામે પડ્યા હોઇએ તેની બહારની તંત્રવ્યવસ્થા, જે આપણને જેની સામે લડી રહ્યાં હોઈએ તેનાં મૂળ સુધી લઈ જાય, જે લોકો તેના ઘડવૈયા હોય તે આપણને શરૂઆત ક્યાંથી કરવી તે સમજાવવા માગતા હોય.

તંત્રવ્યવસ્થાની અંદર રહીને તો કંઈ પણ કરવું અશક્ય છે ! (એટલે જ કદાચ તંત્રવ્યવસ્થાનાં કોઇ પણ પરિવર્તનો ત્યારે જ શક્ય બને છે જ્યારે નેતૃત્વ હાથ બદલો કરે.)

તંત્ર વ્યવસ્થામાં ફેરફાર કરવો એટલું કપરૂં કામ છે? જ્યારે નિષ્ઠાવાન વ્યક્તિને નબળી તંત્ર વ્યવસ્થામાં મૂકીએ ત્યારે, તંત્ર વ્યવસ્થા આપોઆપ જ જીતી જાય?

હું તો એમ નથી માનતો. સારી તંત્ર વ્યવસ્થા વધારે ગતિશીલ હોવી જોઇએ, વધારે વપરાશકારકેન્દ્રી હોવી જોઇએ… બહારની વ્યક્તિ જ પરિવર્તન લાવી શકે તેમ ન હોવું જોઇએ.

તંત્ર વ્યવસ્થાની અંદર જ વ્યવસ્થામાં નવું શીખવાનું અને સુધારા કરવાનું આવરી લેવાયેલું હોવું જરૂરી છે.પારદર્શીતા દ્વારા વિશ્વાસ પેદા થતો રહેવો જોઇએ.

તો પછી, સામાન્ય રીતે, એવું કેમ નથી થતું હોતું?

તંત્ર વ્યવસ્થા - અને તંત્રોન્મુખ વિચારસરણી -એ આજના યુગમાં વ્યાપાર ઉદ્યોગમાં નવપરીવર્તન માટેની પ્રબળ સંસ્કૃતિ લાવવા મથી રહેલ લોકો માટે બહુ જ મહત્વ ધરાવે છે.પ્રચલિત મુદ્રીત વ્યાપાર સાહિત્યનો ઝોક પણ દેખીતી રીતે સંસ્કૃતિ તરફ વધારે છે.ખ ું માનું છું કે આ વાત આડે પાટે ચડાવી દેનારી છે.મારા મત પ્રમાણે પ્રબળ સંસ્કૃતિનાં ઘડતર માટે તે જેના પર આધાર રાખે છે તે - એટલે કે , તંત્ર વ્યવસ્થા - ઉઅપર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરવું જોઇએ.

સમયાંતરે બહેતર નિર્ણયો લેવાતા રહે \ Making Better Decisions over Time - Phil Rosenzweig @ Strategy+Business

હેતુપૂર્વક પાડેલી આદત કામગીરીમાં નાટકીય સુધાર લાવી શકે છે, પરંતુ તેની મર્યાદા જાણવી એ તેનાં મહત્વને સમજવા જેટલું જ જરૂરી છે.

હવે, આપણે ગુણવત્તાનાં ક્ષેત્રે મહત્વનું પ્રદાન કરી રહેલ રાષ્ટ્રીય સંસ્થા તરફ આપણું સુકાન વાળીએ.

બ્લૉગોત્સવનાં આ સંસ્કરણમાં આપણે ઇન્ડીયન મર્ચન્ટ ચૅમ્બરના રામકૃષ્ણ બજાત રાષ્ટ્રીય ગુણવત્તા પારિતોષિકની વાત કરીશું. પારિતોષિકની પ્રક્રિયા દરમ્યાન વિવિધ સ્તરના પારિતોષિક મેળવનારાઓએ તેમની સફળ કામગીરી તેમજ ગુણવત્તા અંગેની વ્યૂહરચનાની માહિતી અન્ય ભારતીય સંસ્થાઓ જોડે વહેંચવી પડે છે. IMC RBNQA Trust દ્વારા IMC Juran Quality Medal વડે બહુ જ જાણીતા ગુણવત્તા ગુરૂ ડૉ. જે એમ જુરાનના સુસ્થાપિત માપદંડોના આધારે મૂલ્યાંકન થયેલી તેમની અંગત કામગીરી બીરદાવવામાં આવે છે.

અને હવે નજર કરીએ ASQ TVનાં વૃતાંત Risk Management and Quality પર.

સંસ્થાઓ જોખમ વ્યવસ્થાપનને ત્રણ સામાન્ય દૃષ્ટિએ જૂએ છે. Strategic and Enterprise Risk Practice, RIMSના નિયામક, કૅરોલ ફૉક્ષ સંસ્થાઓ જોખમ વ્યવસ્થાપન વિષે શું વિચારે છે, જોખમ વ્યવસ્થાપન શી રીતે યથાર્થક્ષમમ વિકસે છે ને કંપનીનાં જોખમ વ્યવસ્થાપન કામમાં ગુણવત્તા સમુદાય શા માતે જરૂરી બની રહે છે તેની ચર્ચા કરે છે.

આ મહિનાના આપણા ASQ’s Influential Voice છે - સીઝર ડ્યાઝ ગ્વેવારા

સીઝર ડ્યાઝ ગ્વેવારા ASQના યુકેડોરના રાષ્ટ્રિય પરિષદ-સભ્ય છે. તેઓ ત્યાં જ રહે છે અને તેમનો બ્લૉગ ચલાવે છે. પ્રકલ્પ વિશ્લેષણ, ગુણવતા તંત્રવ્યવસ્થા અને ગુણવત્તા સંચાલન્માં તેઓ બહોળો અનુભવ ધરાવે છે. તેમનો બ્લૉગ Calidad y Actitud અંગ્રેજી તેમ જ સ્પેનિશમાં વાંચી શકાય છે.

સીઝર ડ્યાઝ ગ્વેવારાના ગુણવત્તા સંસ્કાર એક જ વાક્યમાં નીખરી રહે છેઃ ગુણવત્તા સમય એ એવો સમય છે જ્યારે આપણે કે કંઇ કરી રહ્યાં હોઇએ તેનો આનંદ માણી રહ્યાં હોઇએ, જેને પરિણામે આપણે અન્ય લોકો સાથે ગુણવત્તા સભર સેવાઓ વડે સમૃદ્ધ થયેલ વર્તણૂકોથી પેશ આવતાં રહીએ.

બ્લૉગોત્સવનાં આ સંસ્કરણના અંતમાં આપણે સંચાલન સુધારણા કાર્નીવલના પ્રણેતા જ્હૉન હન્ટર વતી છેલ્લાં ત્રણ વર્ષથી તન્મય વોરા (@ QAspire.com)નાં યજમાનપણાં હેઠળ પ્રકાશીત થતા ‘સંચાલન સુધારણા વાર્ષિક કાર્નીવલ – ૨૦૧૩’ \ Management Improvement Carnival – 2013 Editionની મુલાકાત લઇએ. આ વર્ષે તન્મય વોરાએ ત્રણ બ્લૉગ પૈકી તેમને સહુથી વધારે પસંદ પડેલી, એ દરેક બ્લૉગની ત્રણ પૉસ્ટનો આસ્વાદ કરાવ્યો છે.

Jesse Lyn Stoner’s Blog

 Why Good Teams Make Bad Decisions

The 12 Skills of Brilliant Team Members

The Six Benchmarks of High Performance Teams

James Lawther’s SquawkPoint Blog

The Simple Reason People Won’t do as You Ask

Is Your Boss Really That Stupid?

How to Sink a Ship

Jamie Flinchbaugh

Executives can’t do it alone, and must be masters of developing people

The difference between tension and stress

Integrity…don’t leave home without it

વધારાના લાભ પેટે, તેમના ભૂતકાળના લેખોની પણ મુલાકાત માણીએ:

1. People Focus – 2010 Management Improvement Carnival
2. Annual Management Improvement Carnival: Edition 1 (2011) 
3. Annual Management Improvement Carnival: Edition 2 (2011) 
4. Management Improvement Carnival: 2012 Edition

ગયાં વર્ષ દરમ્યાન આપ સહુ મિત્રોએ આ બ્લૉગોત્સવને ટેકો આપીને તેને ઉત્સાહ સીંચ્યો છે. ૨૦૧૪ના વર્ષ દરમ્યાન પણ આપના એવા જ ઉત્સાહવર્ધક, સક્રિય, સાથની અપેક્ષા છે.........